Agora Grecka

Jak wiemy Perykles radykalnie zmienił całe Ateny. Oprócz wspaniałych budowli, które powstały za czasów jego panowania, nie można pominąć jeszcze jednej ważnej rzeczy, której autorstwo właśnie jemu się przypisuje — demokracja.

Za jego czasów Ateny były centrum handlu, a jej środek stanowiła agora. Agora, czyli główny plac, rynek w Atenach, na którym toczyło się życie polityczne, towarzyskie i handlowe jej mieszkańców.

Zlokalizowane były przy niej najważniejsze urzędy, galerie sztuki i liczne sklepy. To tu handlowano, debatowano, oddawano hołd Bogom i skazywano na wygnanie. Przez stulecia jej kształt się zmieniał, ale charakter nie.

Leży w okolicy Plaki. Jest ona największym i najważniejszym stanowiskiem archeologicznym starożytnych Aten. Bardzo łatwo do niej trafić i jest również atrakcją zawartą w bilecie pakietowym za 30 euro.

Prace wykopaliskowe zaczęły się wiosną 1931 roku. Prowadzone były przez Amerykańską Szkołę Studiów Klasycznych, której wydano pozwolenie na wyburzenie istniejącej w tym miejscu malowniczej zabudowy z czasów panowania osmańskiego. Co prawda część mieszkańców żywiła do niej wielki sentyment i początkowo nie mogła się pogodzić z decyzją o jej wyburzeniu – ale odkryta w bardzo dobrym stanie świątynia Hefajstosa rokowała, że natrafić tu można na jeszcze więcej cennych skarbów starożytnego świata.

Prace wykopaliskowe były przeprowadzone w należyty sposób, począwszy od tego, że badano również budulec z burzonych przy tym domostw. Okazało się, że ich mury zawierają niezwykle cenne i interesujące rzeczy, takie jak fragmenty antycznych posągów czy całe antyczne fundamenty innych, dużo starszych budowli, na których te zostały późniejszym czasie zbudowane. Bardzo wiele ze znalezionych eksponatów możemy dzisiaj podziwiać w odbudowanej Stole Attalosa, która również leży w granicach agory. 

Na planie obiektu oznaczonych jest ponad 20 stanowisk, z których większość jest już tylko cieniem dawnych budowli. Po większości z nich zostały tylko zarysy fundamentów. Poniżej opisujemy kilka z nich:

Hefajstejon

Po prawej stronie od wejścia do muzeum, na niewielkim wzgórzu znajduje się najlepiej zachowana świątynia starożytnej Grecji – Hefajstejon. Świątynia Hefajstosa poświęcona była Hefajstosowi i Atenie – patronom rzemiosła. Była wybudowana w podziękowaniu dla wspaniałych rzemieślników, którzy umożliwili Peryklesowi stworzenie tak wspaniałego miasta.

Została zbudowana w porządku doryckim w latach 445-425 p.n.e. i jest to jedna z najlepiej zachowanych świątyń antyku. Ponieważ jej metopy, czyli dekoracje, przedstawiały czyny Heraklesa i Tezeusza, przez długi czas niewłaściwie świątynię opisywano i nazywano Świątynią Thesejon lub Tezejon.

Stoa Attalosa

Zaraz po lewej stronie od wejścia, po przejściu kilkunastu metrów ukazuje się odbudowana stoa Atallosa. Była to hala kolumnowa, pod którą można się było schronić przed słońcem czy deszczem, czyli miejsce odpoczynku, ale pełniła też funkcje handlowe.

Na obu z dwóch kondygnacji znajdowało się po 21 pomieszczeń do handlu. Miała 116,50 metra długości, 20,05 metra szerokości i 13 metrów wysokości.

Oryginalny budynek został wzniesiony za panowania króla Pergamonu Attalosa II. Jej ściany były z granitu, schody i drzwi z marmuru hemetyckiego, natomiast kolumny z marmuru pentelickiego. Na obu kondygnacjach znajdowały się podwójne kolumnady po 44 kolumny na każdej, w trzech porządkach: na parterze zewnętrzne kolumny były w porządku doryckim, wewnętrzne jońskim. Na piętrze zaś zewnętrzne w jońskim, a wewnętrzne w pergamońskim. Za nimi były pomieszczenia sklepowe.

• 

Została zniszczona w 267 roku podczas najazdu Herulów, a ocalałą ścianę włączono pod koniec starożytności w obręb fortyfikacji miejskich. Ruiny oryginalnej zostały odsłonięte podczas prac wykopaliskowych prowadzonych przez Greckie Towarzystwo Archeologiczne w latach 1859-1862 i 1898-1902 oraz w latach 1931-1952 przez American School of Clasical Studies.

Rekonstrukcja budynku odbyła się w latach 1953-1956.

Warto jest wejść do środka. Eksponaty w niej zgromadzone, podziwianie ich, zawarte jest w cenie biletu. Na szczególną uwagę zasługują znajdujące się w gablocie ostrakony, czyli ceramiczne skorupy z wyrytymi nazwiskami, wykorzystywane podczas sądów skorupkowych.

Odeon Agryppy

Znajduje się mniej więcej po środku stanowiska. Są to pozostałości z powstałego około 15 roku p.n.e., ale dostrzec można niewiele, bo są to tylko szczątki po dawnej budowli powstałej w centralnej, niezabudowanej części agory.

Zbudowany na planie prostokąta posiadał wymiary 51,4 m x 43,2 m i był dwupoziomowy. Dach przekrywający górne piętro miał rozpiętość boków po 25 m każdy. W środku znajdowała się oczywiście scena i półokrągłych 18 rzędów mieszczących około 1000 osób. Był wykorzystywany jako sala wykładowa, koncertowa i teatralna. Po zawaleniu się dachu w II wieku n.e. został przebudowany i została zmniejszona liczba miejsc do pięciuset.

Jego nazwa pochodzi od jego fundatora, Marka Agryppa. Budowla zniszczona została przez germańskich Herulów w 267 roku n.e.

Budynek Rady Pięciuset

Poniżej świątyni Hefajstosa warto zwrócić uwagę na miejsce, w którym niegdyś znajdował się budynek Rady Pięciuset, czyli budynek, w którym narodziła się demokracja.

Podczas jego budowy teren zrównano ziemią i zbudowano sztuczne tarasy, a dalej budowano w litej skale. Był prosty – ściany były wykonane z glinianej cegły, w fasadzie były kolumny, w środku drewniane ławy dla rady, a przed głównym holem znajdował się prostokątny przedpokój. Wszystko krył drewniany dach, który wspierany był przez 5 kolumn.

Rada Pięciuset była najważniejszą instytucją administracyjną w starożytnych Atenach. Funkcjonowanie Rady było proste: każdego roku wybierano 500 ateńczyków w drodze losowania – nie w wyborach.

Rada przedstawiała problemy do dyskusji, akty prawne, decyzje o rozpoczęciu wojny, bieżące sprawy publiczne etc. Decyzję na zgromadzeniu odnośnie tych spraw podejmowali właśnie wybrani w drodze losowania obywatele.

Ciekawa była również sama forma głosowania – otóż poprzez wrzucanie kamyków do glinianych naczyń. Rada Pięciuset miała również możliwość podczas głosowania zadecydowania o wygnaniu z miasta na 10 lat osoby, która według nich dążyła do tyranii – odbywało się to za pomocą zapisywania na kawałku skorupki jego imienia, a następnie wrzucania do urny. Było to zatem głosowanie tajne, po którym były liczone głosy.

O dziwo, pomimo absolutnej dominacji nad całym miastem, społeczeństwem, które miał Perykles – nigdy nie został wskazany przez Radę.

Kościół Świętych Apostołów

Jest to jeden z najstarszych kościołów w Atenach. Wzniesiony został w X wieku na fundamentach antycznej świątyni nimf. Kościółek jest niewielkich rozmiarów, zbudowany na planie krzyża greckiego, z którego każde z ramion zakończone jest absydą. Całość wieńczy kopuła oparta na bębnie z wąziutkimi oknami. W środku zachowały się fragmenty starych, XVII i XVIII wiecznych fresków.

Domy mieszkalne

Tuż przy świątyniach i ogromnych budynkach władz miasta znajdowały się również domy zwykłych ludzi. Dlatego też można tutaj podziwiać resztki typowego ateńskiego domostwa. Budowano je z cegły suszonej i kamienia, wzmocnione za pomocą drewna i gliny. Ściany malowano na biało, czarno, żółto lub czerwono.

Podłogi były gliniane z mozaikowym wzorem. Domy wychodziły zawsze na centralny dziedziniec, a każdy obywatel miał obowiązek podłączyć swoje mieszkanie do wodociągu. Należy zwrócić uwagę, że na setki lat przed wielkimi projektami budowlanymi Rzymu, Ateny za czasów Peryklesa miały już swój zaawansowany system wodociągów i ścieków.

Ich pozostałości znaleźć tu możemy do dziś, ponieważ pod Agorą znaleziono setki kilometrów rur. Były one gliniane i tworzono je na garncarskim kole. Miały około 5 cm grubości i nie cały metr długości. Zakończone były zwężeniem, które zapewniało z kolejną szczelne połączenie. Szły płytkimi rowami pod Agorą. Część z nich doprowadzała czystą pitną wodę do miasta ze studni i górskich potoków, inna część rur odprowadzała z niego ścieki.

Ceny

Sezon zimowy 1 listopada – 31 marca

Sezon letni 1 kwietnia – 31 października

Bilety darmowe przysługują:
(wymieniamy najważniejsze)

• dzieci i młodzieży do 25 roku z państw UE na podstawie dowodu lub paszportu
• nauczyciele
• niepełnosprawni (co najmniej 80%) oraz ich opiekunowie
• dziennikarze

Dni darmowych wejść

• 6 marca (Pamięci Meliny Mercouri)
• 18 kwietnia (Międzynarodowy Dzień Zabytów)
• 18 maja (Międzynarodowy Dzień Muzeów)
• ostatni weekend września (Europejskie Dni Dziedzictwa Kulturowego)
• 28 października (święto narodowe)
• pierwsza niedziela miesiąca w sezonie zimowym (1 listopada – 31 marca)

Godziny otwarcia

08:00 – 17:00

Ostatnie wejście o 16:45